Oorzaak
Bij het doen van onderzoek zoeken we altijd naar een oorzaak, de reden, waarom iets is gebeurd of gaat gebeuren. Daarbij maken we onderscheid tussen directe en indirecte oorzaak. Bij een directe oorzaak gaat het om de eerste reden waarom iets gebeurt. Bij een indirecte oorzaak gaat het niet om de eerste reden waarom iets gebeurt, maar juist om zaken die daarvoor gebeurd zijn.
Directe oorzaak
Stel je voor dat je naar school rijdt op een scooter en halverwege doet de motor het niet meer. Nu gaan we op zoek naar de directe oorzaak. Jij wilt weten waarom hij er mee is gestopt. De sleutel zit in het contactslot, de lampen branden en de startmotor werkt. Bij het beter bestuderen van de benzinemeter zie je alleen dat die op leeg staat. Na dat je de benzinetank voor de zekerheid nog eens hebt gecontroleerd, kom je tot de conclusie dat er geen benzine meer in zit. De directe oorzaak van het stoppen van de motor is dus in dit geval dat de benzine op is.
Indirecte oorzaak
We gaan nog even verder met het voorbeeld van de directe oorzaak. De directe oorzaak voor het stoppen van de motor was dat de benzine op was. Maar waarom had je dan niet getankt? De reden die we nu zoeken is de indirecte oorzaak van het stoppen van de motor.
De dag voor je naar school zou gaan wist je al dat er getankt moest worden. ’s Morgens ben je wat eerder opgestaan om vooral niet te laat op school aan te komen. Vanaf huis ben je direct naar het tankstation gereden om te tanken, maar dan doet zich een probleem voor. De benzine bij het tankstation is op. Ze wachten op een tankauto, maar die staat ergens in de file. Er is daar een ongeluk gebeurd door dat een auto een klapband kreeg als gevolg van slecht onderhoud van de weg. Om maar niet te laat op school te komen, rij je verder in de hoop dat er nog net genoeg benzine in de tank zit. Helaas voor jou gaat dat niet lukken.
Waarom je stil staat is wel duidelijk namelijk geen brandstof meer. Dit is de directe oorzaak. Eén van de indirecte oorzaken is in dit geval het slechte onderhoud van de weg. Hierdoor kreeg een auto een klapband, stond de tankwagen in de file, had het tankstation geen benzine en kon jij niet tanken.